ظهور و سقوط تمدنها در ادوار مختلف تاریخی از علل و عوامل متعددی سرچشمه میگیرد. علل و عواملی که نوع تحلیل آن در ظهور و سقوط تمدنهای دیگر بیتأثیر نخواهد بود. همین مسأله اساسی است که زمینه ساز توجه جدی اندیشمندان غربی به نگارش و تحلیل تاریخی تمدنهای بزرگ شده است.
در مقابل این جریانسازی، در دوران معاصر، علماء اسلامی تلاش داشتهاند تحلیلهای تمدنی بریافته از مبانی اسلامی را احیاء و از خلال مباحث کلامی و معرفتی بسط و گسترش دهند. چنین تراثی از اندیشمندان اسلامی پایه گذار مبانی گردیده است که زمینه ساز شکل گیری انقلاب اسلامی شد.